آشنایی با سنگ نوشته تخت خاتون (تخت خان) - ایلام - وبلاگ پیوست

به گزارش وبلاگ پیوست، تخت خان سنگ نوشته ای در روستای بانروشان شهرستان ایلام و مربوط به دوره قاجار است. این سنگ نوشته 17 اسفند 1381 با شمارهٔ ثبت 7999 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

وبلاگ پیوست آنلاین: تخت خاتون یا تخت خان منطقه ای خوش آب و هوا در راستا ایلام به مهران و در بخش صالح آباد است. این منطقه به علت قرار داشتن در دامنه غربی کوه نخجیر، داشتن چشمه آب سرد و زلال، امکان شکار انواع حیوانات وحشی و تهیه هیزم درختان بلوط، مکان مطلوبی برای استراحت و تفریحگاه والیان ایلام بوده است.

تداوم استقرار خان والی و همراهانش هر سال به مدت طولانی در تخت خاتون که به احتمال زیاد به دلیل تعلق خاطر زیاد خان به یکی از همسرانش آنجا را تخت خاتون نامید، باعث شد که غلامرضاخان والی در سال 1325 هـجری قمری دستور به نگارش کتیبه بزرگ و به یادماندنی خود در این مکان کند.

متن کتیبه بر روی قطعه سنگی بسیار بزرگ، حجیم و مکعبی شکل و بر نمای غربی آن در ارتفاع 5/2 متری قرار گرفته است. نمای عمومی سنگ نوشته یک متوازی الاضلاع در ابعاد 145 × 190 سانتی متر است که ابتدای آن حدود دو سانتی متر برای ایجاد یک سطح صاف و یکنواخت تراش داده شده و آن گاه با تراش دادن مجدد، حروف و کلمات را برجسته نموده اند. خط کتیبه از نوع نستعلیق و با گرایش به سوی نستعلیق شکسته است که از نظر نگارش و حکاکی یکی از زیباترین کتیبه ها در نوع خود به شمار می رود.

این سنگ نوشته علاوه بر زیبایی خط و متن، اطلاعات فراوانی دارد و متن آن خلاصه ای از شجره نامه والیان و توضیح بعضی از خدمات عمرانی غلامرضا خان والی است.

قسمت هایی از متن سنگ نوشته تخت خان:

هو الله تعالی

...تاریخ ولادت لرستان فیلی حسب الفرمایش جناب امیر الامراء العظام غلامرضا خان والی فتح السلطنه امیر تومان در این سنگ ثبت نمود...

...اول والی ها، حسین خان بن منصور العلوی عباسی، که در زمان سلطنت شاه عباس صفوی ماضی ملقب به لقب والیگری کل لرستان شده، مقبره والی مرحوم درب امامزاده واجب التعظیم شاهنشاه است...

... بعد امر به ساختن قلعه حسین آباد که مشهور به ده بالاست نمود و قلعه و حمام و باغ به معماریت حاج درویشعلی کرمانشاهی و حجاری رضاقلی و به خط مقرب الخاقان میرزا عبدالحسین خان بیک رشنویی در سنه 1325 قمری به اتمام رسانید. و در سنه 1319 قمری جناب مستطاب اجل اکرم افخم به القاب جلیل صارم السلطنه، سردار اشرف نایل شد و در سنه 1325 قمری در بدو جلوس سلطنت عادل محمد علی شاه به حکمرانی صفحه طرحان برقرار و در همین تاریخ به حفر قنات سرداریه مشهور مله بازان به معماریت استاد حسین قضی باشی اصفهانی به اتمام و در همین تاریخ چنرشته آسمان آباد که مشهور به اشرف آباد است به اتمام رسانید...