طرح نظام تنظیم مقررات فضای مجازی چه تفاوت های اساسی با طرح حمایت دارد؟، از حذف فیلترینگ تا نظام تنظیم گری چندبخشی - وبلاگ پیوست

به گزارش وبلاگ پیوست، پس از آنالیز پیشنهادات وزارت ارتباطات و مرکز ملی فضای مجازی به وسیله کمیسیون ویژه آنالیز طرح حمایت از حقوق کاربران،طرح نظام تنظیم مقررات فضای مجازی به عنوان طرح در دست آنالیز، مطرح شد. طرح نو چه ویژگی هایی دارد و تغییرات آن نسبت به طرح حمایت چیست؟

به گزارش خبرنگار گروه علم و پیشرفت وبلاگ پیوست، طرح حمایت از کاربران در فضای مجازی اخیرا با اخبار تازه و مهمی همراه شده است.

پس از آنالیز پیشنهادات وزارت ارتباطات و مرکز ملی فضای مجازی به وسیله کمیسیون ویژه آنالیز طرح حمایت از حقوق کاربران،طرح نظام تنظیم مقررات فضای مجازی به عنوان طرح در دست آنالیز، مطرح شد. محتوای طرح جایگزین از 37 ماده به 21 ماده و از 13 صفحه به 7 صفحه کاهش یافته است.

طرح تازه چه ویژگی هایی دارد و تغییرات آن نسبت به طرح حمایت چیست؟ این ها سوالات مهمی است که در مرکز توجه قرار گرفته است.

برای پاسخ به این سوالات با محمدمهدی حبیبی مصاحبه کردیم. حبیبی کارشناسی است که از طرف مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی و کمیسیون مشترک آنالیز طرح حمایت از حقوق کاربران در جریان آنالیز این طرح بوده است.

فارس: پایان نسخه پیشنهادی وزارت ارتباطات چه شد؟

حبیبی: همان کار گروهی که قرار بود ذیل کمیسیون مشترک آنالیز طرح حمایت تشکیل گردد، تشکیل شد. کارگروه نسخه پیشنهادی وزارت ارتباطات را آنالیز کرد و نتیجه آن هم این بود که طرح نظام تنظیم مقررات فضای مجازی در دست آنالیز قرار گیرد.

نسخه پیشنهادی وزارت ارتباطات به طرح نظام تنظیم مقررات فضای مجازی منتج شد

مهمترین تغییرات حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی برای تبدیل به طرح نظام تنظیم مقررات فضای مجازی

فارس: تغییرات کلی این طرح چه بوده است؟

حبیبی: ابتدا باید این نکته را متذکر شوم که کار کارشناسی در کشور ما بی عیب و نقص نیست. قطعاً یک طرح از زمان تهیه تا به ثمر رسیدن آن مراحل مختلفی را می گذراند، نظرات مخالف و متعدد زیادی را می گیرد تا نهایتاً پخته گردد. بنابراین وجود نسخه های متعدد و اصلاحات چندباره جزو جدایی ناپذیر طرح ها هستند و اتفاقاً جزء نکات مثبت تلقی می شوند. نسخه اخیر این طرح هم یک قدم بلند در میانه راه محسوب می گردد.

طرح تازه برخلاف طرح حمایت از حقوق کاربران، انسجام دارد

در مهمترین موضوع باید به مشارکت دادن مربوط ترین و تخصصی ترین مراکز مرتبط با فضای مجازی کشور در طراحی و اصلاح طرح اشاره کنم.

بعلاوه یکی از ایراداتی که به طرح قبلی گرفته می شد این بود که ارتباط قسمت های مختلف طرح با هم واضح نیست و به نظر می رسد که طرح به هم ریخته است. است به این معنا که یک سری دغدغه و نگرانی وجود داشته که در این طرح دور هم جمع شده است و طرح مدل واضحی را نمایش نمی داد. این ایراد در نسخه تازه بر طرف شده و طرح از یک شاکله منسجم برخوردار شده است است و به مدل جامعی که طرح مشخص و روشنی را ارائه می نماید تبدیل شد.

تغییر دیگر مهم در این طرح، موضوع شناسی روی مهم ترین مسائل کشور بوده است. موضوعاتی مثل تنظیم گری و سازماندهی فضای مجازی موضوع شناسی شده است. وقتی طرح را می خوانیم به نظر می رسد که طرح مهمترین و فوری ترین مشکل کشور بنا شده و برای آن راه چاره می دهد.

مدل چهارسطحی تنظیم گری به جای تولی گری یک کمیسیونعالی

از دیگر تغییرات مهمی که در این طرح رخ داده مشخص مدل چهار سطحی برای تنظیم گری فضای مجازی در کشور است. چهار سطح این مدل به ترتیب شورای عالی فضای مجازی، کمیسیون عالی تنظیم مقررات ذیل شورای عالی فضای مجازی، تنظیم گران تخصصی و ارائه دهندگان خدمات فضای مجازی هستند.

با تبیین این مدل در حالی که قلمرو فضای مجازی مشخص شده است، نظام تنظیم گری این قلمرو تعریف شده است راه های بی قانونی در فضای مجازی کشور شناسایی و محدود می گردد و حقوق ارائه نمایندگان خدمات و کاربران در این حوزه هم تدوین شده و از آنها حمایت به عمل می آید.

نتیجه این مدل از تنظیم گری فضای مجازی در کشور توسعه قلمرو فضای مجازی ایران خواهد بود.

از دیگر بخش های مهمی که در طرح تازه شفاف شده مرزبانی فضای مجازی کشور است که قلمرو و حدود مرزبانی ساماندهی خواهد شد.

بعلاوه در نظام جامع تنظیم گری فضای مجازی کشور، درگاه واحدی برای صدور مجوز در نظر گرفته شده یعنی همه مراجع و کارگزاران تنظیم گری در این حوزه به وسیله یک درگاه واحد با مخاطبان خود که کسب و کارها باشند تعامل برقرار می نمایند. در نتیجه این امر کسب و کار ها می دانند که به طور مشخص فقط باید با یک مرجع به وسیله یک درگاه روبروه داشته باشند. اگر در حین فعالیت کسب و کارها با مشکل یا شکایتی هم روبرو شوند مرجع شکایت کسب و کار ها همین درگاه واحد و کمیسیون عالی خواهد بود.

شفاف شدن نحوه تعامل با کسب وکارها

از نظر مالی یک ابهامی به طرح وارد بود که گفته می شد این طرح با محدودیت هایی که برای کسب و کارهای ایجاد می نماید باعث ناامنی مالی می گردد. درباره طرح قبلی این سوال مطرح بود که چگونه حاکمیت با کسب و کارها روبرو خواهد شد و با آنها رفتار خواهد نمود؟

در طرح تازه به این سوال پاسخ داده شده و با مشخص رفتار حاکمیت با کسب و کارها نحوه تعامل آنها شفاف می گردد و در نتیجه پایداری مالی فعالیت آنها افزایش می یابد.

در نسخه ای که در بیست و ششم تیرماه 1400 تهیه شده بود، نگاه کلی منفعلانه و پسینی بود، یعنی طراح در نظر گرفته بود که اکنون مسائلی در کشور پیش آمده و چگونه باید آنها را برطرف کند. اما در طرح تازه این نگاه به کلی عوض شده است

تغییر رویکرد طرح از رویکرد منفعلانه به فعال

یکی دیگر از تغییرات مهمی که در طرح تازه لحاظ شده تغییر رویکرد طرح است. به این معنا که در نسخه ای که در بیست و ششم تیرماه 1400 تهیه شده بود، نگاه کلی منفعلانه و پسینی بود، یعنی طراح در نظر گرفته بود که اکنون مسائلی در کشور پیش آمده و چگونه باید آنها را برطرف کند. اما در طرح تازه این نگاه به کلی عوض شده است. یعنی در طرح تازه راه چارههایی برای مدیریت فضای مجازی کشور در نظر گرفته شده که تغییراتی که در آینده هم در این حوزه رخ داد قابل مدیریت باشد.

به زودی اینترنت اشیا یا IOT کشور را فرا خواهد گرفت و اگرچه امروز این احتیاج احساس نمی گردد اما در آینده نزدیک باید برای مدیریت این فضا آمادگی داشته باشیم.

نظام تنظیم گری که در این طرح پیش بینی شده است، امکان مدیریت رخدادهای تازه در این حوزه که با سرعت و شدت اتفاق می افتند را خواهد داشت تا در عمل طعم شیرین فناوری را به مردم بچشانیم.

مسدود سازی در طرح نظام تنظیم مقررات فضای مجازی نیست

فارس: علاوه بر کلیاتی که درباره تغییرات طرح تازه بیان کردید، چند موضوع به صورت مشخص مورد پرسش کاربران است. یکی از این موضوعات بحث مسدود سازی و فیلترینگ است. طرح قبلی گفته شده بود که بحث فیلترینگ به طور کلی از طرح حمایت حذف می گردد و به مجموعه دیگری در خارج از این طرح محول خواهد شد. در نسخه تازهتر پایان موضوع فیلترینگ به کجا رسیده است؟

حبیبی: بله؛ در نسخه طرح نظام تنظیم مقررات فضای مجازی بندهای مربوط به مسدود سازی حذف شده است.

استفاده مردم از فیلتر شکن ها جرم انگاری نشده است

فارس: یکی دیگر از موضوعاتی که در طرح قبلی جنجالی شده بود استفاده از فیلترشکن ها یا همان VPN ها بود. در نسخه قبلی بحث استفاده از فیلترشکن ها به نحوی مطرح شده بود که این برداشت را در فکر تداعی می کرد که استفاده از فیلترشکن جرم است و مجازات دارد. در طرح نظام تنظیم مقررات فضای مجازی، موضوع چگونه دیده شده است؟

در طرح تازه فراوری تجاری غیرقانونی و انتشار عمده فیلتر شکن، ممنوع شده است

حبیبی: بله در طرح قبلی این ابهام وجود داشت که به نظر می رسید هر کسی که از فیلترشکن استفاده می نماید مجرم است. در طرح نظام تنظیم مقررات فضای مجازی این موضوع شفاف شده است. است یعنی هر کسی که از فیلترشکن استفاده می نمایند مجرم نیست؛ بلکه فراوری تجاری غیرقانونی و انتشار عمده فیلتر شکن، ممنوع شده است.

مشکل کمیسیون عالی تنظیم مقررات حل شد

فارس: از نکات سوال برانگیز دیگر در طرح قبلی جایگاه کمیسیون عالی تنظیم مقررات بود که گفته می شد این که کمیسیون در حدود و وظایف شورای عالی فضای مجازی که در واقع بالادست این کمیسیون است دخالت می نماید. در طرح فعلی جایگاه این کمیسیون چگونه دیده شده است؟

حبیبی: بله این ایراد هم به کمیسیون عالی وارد بود. در طرح قبلی کمیسیون عالی تنظیم مقررات با ارائه دهندگان خدمات کاربردی طرف حساب بود. اما در طرح تازه این کمیسیون عالی، تنظیم گر تنظیم گران بخشی است. یعنی کمیسیون عالی تنظیم مقررات در چارچوب شورای عالی فضای مجازی فعالیت می نماید و بالادست تنظیم گران تخصصی موضوعات مختلف قرار گرفته است.

در طرح تازهکمیسیون و تنظیم گران ذیل سیاست های شورای عالی در فضای مجازی فعالیت می نمایند

سپس در سطح بعد تنظیم گران تخصصی حوزه ها با ارائه دهندگان خدمات کاربردی طرف هستند. طرح تازه عملا موجب تحکیم جایگاه شورای عالی در فضای مجازی می گردد و کمیسیون و تنظیم گران ذیل سیاست های آن فعالیت می نمایند.