نقش امنیت غذایی در پیشگیری از بیماری ها - وبلاگ پیوست

به گزارش وبلاگ پیوست، نایب رئیس انجمن تغذیه ایران با اشاره به اینکه به دلیل بروز بیماری نوپدید کووید 19 بحث ناامنی غذایی جزو مباحثی است که باید مورد توجه دولت ها و سیاستگذاران قرار گیرد، به آنالیز عوامل موثر بر بروز ناامنی غذایی پرداخت.

به گزارش وبلاگ پیوست به نقل از ایسنا، دکتر مجید حسن قمی در تعریف امنیت غذایی، گفت: امنیت غذایی بر اساس آخرین تعریف توافق شده بین المللی به معنی دسترسی همه افراد جامعه در همه اوقات به غذای کافی برای یک زندگی فعال و سالم است. بنابراین، امنیت غذایی به فراهم بودن غذا، دسترسی مطلوب به غذا در سطح خانوار و اطمینان از بهره برداری مناسب آن توسط افراد وابسته است. پس آگاهی از سبد مطلوب غذایی و رعایت نکات آن می تواند در هر دو سطح سیاستگذاری و عمومی راهگشا باشد. به دلیل بروز بیماری نوپدید کووید 19 بحث ناامنی غذایی جزو مباحثی است که باید مورد توجه دولت ها و سیاستگذاران قرار گیرد.

وی با بیان اینکه ناامنی غذایی با محدودیت یا دسترسی متغیر به مواد مغذی کافی و غذاهای ایمن یا محدودیت یا توانای4قی متغیر برای به دست آوردن غذاهای قابل قبول و از راه های قابل قبول تعریف می گردد،

توضیح داد: در دپارتمان کشاورزی ایالات متحده، از مدل آنالیز امنیت غذایی خانوار به منظور اندازه گیری امنیت غذایی به طور گسترده ای استفاده می گردد. تا سال 2006، این مدل شامل سه گروه اصلی برای تعریف سطوح مختلف امنیت غذایی شامل امنیت غذایی، ناامنی غذایی بدون گرسنگی و ناامنی غذایی با گرسنگی بود. در بازنگری سال 2006، امنیت غذایی به دو قسمت امنیت غذایی بالا و مرز امنیت غذایی تقسیم شد و ناامنی غذایی بدون گرسنگی با امنیت غذایی پائین و ناامنی غذایی همراه با گرسنگی با امنیت غذایی بسیار پائین جایگزین شدند.

قمی با بیان اینکه در پژوهش ها ارتباط بین ناامنی غذایی با بروز بعضی بیماری ها مانند دیابت نوع دو نشان داده شده است که می تواند به عوامل مختلفی مرتبط باشد که الگوی دریافت رژیم غذایی یکی از آنها است، تاکید نمود: مثلا دریافت کمتر میوه ها و سبزی ها یا الگوهای دریافت رژیمی مانند دریافت بالای چربی و کربوهیدرات های تصفیه شده مانند قند، شکر و شیرینی جات و مقادیر کم مصرف میوه ها، سبزیجات و غلات کامل، ماهی و مرغ (ماکیان) ارتباط مثبتی با ایجاد و ظهور دیابت نوع دو (مستقل از چاقی) دارند.

وی اضافه کرد: خانوارهای ناامن غذایی تقدم بیشتری برای خرید غذاهای کم ارزش مثل غلات تصفیه شده، شکر اضافه نموده شده یا چربی قائل می شوند که ارزش تغذیه ای پائینی دارند، اما پرکالری هستند. این الگوی دریافت ممکن است به کاهش مصرف غذاهای گران قیمت تر اما سالم تر، از قبیل گوشت های بدون چربی، ماهی، سبزیجات تازه و میوه ها منجر گردد. مطالعات موجود بر کیفیت تغذیه ای پائین تر رژیم افراد دچار ناامنی غذایی تاکید دارند. ناامنی غذایی خیلی پائین با دریافت پائین تر سبزیجات، میوه ها و گوشت مرتبط است.

وی با اشاره به اینکه ممکن است ناامنی غذایی، به طور غیر مستقیم به وسیله سایر عوامل مرتبط با شیوه زندگی حادث گردد، گفت: این عوامل از قبیل سیگار کشیدن، مصرف الکل و فعالیت فیزیکی می تواند به دیابت نوع دو منجر گردد. مثلا احتمال سیگار کشیدن در زنان دچار ناامنی غذایی نسبت به زنانی که در شرایط امن غذایی به سر می برند، بیشتر است. این احتمال در مورد مصرف الکل و فعالیت فیزیکی پر شدت، کمتر است.

وی با تاکید بر این که عوامل مرتبط با ناامنی غذایی ممکن است شامل جنس، سن، وزن، قد، بُعد خانوار و... گردد، ادامه داد: مطالعات صورت گرفته ای که در آنها ارتباط جنس و شرایط امنیت غذایی سنجیده شده است، نشان دهنده عدم ارتباط آماری معنی دار بین جنس و شرایط امنیت غذایی بوده اند. در مورد سن نیز باید گفت در مورد ارتباط امنیت غذایی با سن نتایج مطالعات موجود متفاوت است. نتایج بعضی مطالعات نشان دهنده عدم ارتباط آماری معنی دار شرایط امنیت غذایی با سن بوده است؛ در حالیکه بعضی دیگر ارتباط امنیت غذایی با سن را نشان داده اند.

نایب رئیس انجمن تغذیه ایران، اضافه کرد: در بسیاری از مطالعات موجود ارتباطی بین اضافه وزن با امنیت غذایی بویژه در بچه ها و نوجوانان مورد آنالیز دیده نشده است. بعضی مطالعات با شیوع بیشتر، به کم وزنی در بچه ها دچار ناامنی غذایی در مقایسه با سایر بچه ها اشاره نموده اند، ولی در بین افراد بالغ، شیـوع چاقی در افراد دچـار ناامنی غذایی بیشـتر از افراد دارای امنیـت غذایی است. ناامنی غذایی خانوار و یا کودک، با اضافه وزن کودک و چاقی او ارتباط مسـتقیم دارد. مطالعات نشان دهنده شیوع بالاتر چاقی در زنانی که در امنیت غذایی کامل قرار دارند، در مقایسه با زنانی است که در شرایط امنیت غذایی پایین (ناامنی غذایی بدون گرسنگی) و یا امنیت غذایی خیلی پایین (ناامنی غذایی به همراه گرسنگی) هستند. در بین مردان هم شیوع چاقی در افرادی که در شرایط امنیت غذایی بالا بودند بیشتر از افرادی بود که در شرایط امنیت غذایی پایین به سر می بردند. بعضی از مطالعات دیگر ناامنی غذایی در زنان را با اضافه وزن مرتبط دانسته اند، ولی در مردان ارتباط آماری معنی داری مشاهده نشده است.

وی در مورد تاثیر نژاد در بروز یا عدم بروز ناامنی غذایی، اعلام کرد: از نظر نژادهای مورد آنالیز بیان شده است که ناامنی غذایی همراه با گرسنگی با افزایـش ریسک چاقی در آسـیایی ها، سیاه پوستان و اسـپانیایی ها ارتباط دارد؛ ولی در سفیدپوستان غیر اسـپانیایی ارتباط آماری معنی داری مشاهده نشده است.

وی درباره تاثیر قد و بُعد خانواده در شکل گیری امنیت یا ناامنی غذایی، اظهار کرد: بعضی مطالعات همبستگی بین کوتاه قدی و یکی از مقیاس های ناامنی غذایی را نشان داده اند و بعضی دیگر قادر به مشاهده ارتباط آماری معنی داری بین شرایط امنیت غذایی و کوتاه قدی بچه ها نبوده اند. همچنین زنان و مردان ناامن غذایی، نسبت به گروه امن غذایی دارای بعد خانوار بیشتر و تعداد فرزندان بیشتر می باشند. اما مطالعه دیگری نشان دهنده عدم وجود ارتباط آماری معنی دار بین شرایط امنیت غذایی و تعداد فرزندان بوده است.

قمی ادامه داد: آنالیز هایی که با هدف مشخص عوامل اجتماعی، مالی و رژیمی مرتبط با ناامنی غذایی خانوارها و بچه ها صورت گرفته اند، نشان داده اند که ناامنی غذایی دارای ارتباط معکوس با میانگین درآمد خانوار و بعد خانوار است؛ به طور کلی ارتباط آماری معنی داری بین شرایط امنیت غذایی و شرایط مالی خانوار وجود دارد. شرایط امنیت غذایی علاوه بر ارتباطی که با درآمد دارد، با شرایط رفاهی نیز در ارتباط است.

این متخصص تغذیه درخصوص دریافت درشت مغذی ها و ریز مغذی ها، اظهار داشت: در مطالعه ای که ارتباط امنیت غذایی با دریافت درشت مغذی ها را آنالیز نموده اند، نشان داده شده است که شرایط امنیت غذایی، دارای ارتباط معکوس با میزان مصرف پروتئین حیوانی است. مطالعه ای دیگر نشان دهنده کمتر بودن قابل توجه چگالی انرژی دریافتی افراد دارای امنیت غذایی در مقایسه با افراد دچار ناامنـی غـذایی بوده است که پس از کنترل سایر متغیرها، این ارتباط از نظر آماری معنی دار نبوده است. در این مطالعه شرایط امنیت غذایی با میزان دریافت کربوهیدرات، پروتئین و اسید لینولئیک ارتباط معنی دار آماری نداشته است. مطالعه ای که به آنالیز ارتباط امنیت غذایی و مصرف روزانه مواد غذایی پرداخته بود، نشان داد که در خانوارهای امن غذایی، میزان مصرف چربی ها به طور قابل ملاحظه ای بیشتر از خانوارهای دچار ناامنی غذایی است. بطور کلی در مطالعات، ناامنی غذایی بـا انـرژی دریافتی کل مرتبط دانسته شده است، ولی ارتباط آماری معنی داری با میزان انرژی دریافتی از چربی و یا چربی اشباع مشاهده نمی گردد.

وی اضافه کرد: مطالعات شرایط امنیت غذایی را با میزان دریافت ویتامین A و سلنیوم مرتبط دانسته اند، ولی از نظر آماری ارتباط معنی داری با میزان دریافت ویتامین E، ویتامین B1، ویتامین B2، ویتامین B3، ویتامینB6، B12 ،C ، فولات، کلسیم، منیزیم، فسفر، آهن، مس و روی دیده نشده است.

وی با بیان اینکه مطالعات مختلف ارتباط مستقیم ناامنی غذایی را با کمبود دریافت مواد مغذی ضروری، کمبود دریافت میوه ها و سبزی ها شیر و لبنیات و الگوهای غذایی با سطح سلامت پایین را نشان داده اند، توضیح داد: به این ترتیب افراد یا جمعیت های مبتلا به ناامنی غذایی، در معرض تاثیرات منفی ناشی از آن بر سطح سلامتی خود هستند و به طور کلی به نظر می رسد که الگوی غذایی افرادبالغ مبتلا به ناامنی غذایی (بویژه زنان) در مقایسه با جمعیت های دارای امنیت غذایی عمدتاً به صورت پر شکر و پرچرب و حاوی غذاهای ارزان قیمت با دانسیته انرژی بالا اما کم ارزش از نظر ریز مغذی ها است.

وی در انتها اضافه کرد: از سوی دیگر ارتباط معنی داری بین ناامنی غذایی و کنترل ضعیف بیماری ها بویژه بیماری های مزمنی نظیر دیابت و فشارخون بالا در بالغین وجود دارد و شیوع بالاتر بعضی عوامل خطر بیماری های غیر واگیر نظیر چاقی و اضافه وزن، فشارخون بالا، استعمال دخانیات و کیفیت الگوی غذایی در بعضی مطالعات دیگر گزارش شده است. بدین ترتیب به نظر می رسد ارتباط مستقیمی بین امنیت غذایی و دیابت وجود داشته باشد و مطالعات متعددی نیز این ارتباط را تائید نموده اند.